Audio
सास्रेणाश्रुद्रुतमविरतोत्कण्ठमुत्कण्ठितेन
दीर्घोछ्वासं समधिकतरोछ्वासिना दूरवर्त्ती
सङ्कल्प्पैस्ते विशति विधिनावैरिणा रुद्धमार्ग: 101
शब्दाख्येयं यदपि किल ते य: सखीनां पुरस्तात्
कर्ण्णे लोल: कथयितुमभूदाननस्पर्शलोभात्
सोतिक्रान्त: श्रवणविषयं लोचनाभ्यामदृश्य
स्त्वामुत्कण्ठाविरचितपदं मन्मुखेनेदमाह 102
श्यामास्वंगं चकितहरिणीप्रेक्षणे दृष्टिपातं
गण्डछायां शशिनि शिखिनां बर्हभारेषु केशान्
उत्पश्यामि प्रतनुषु नदीवीचिषु भ्रूविलासान्
हन्तैकस्तं क्वचिदपि न ते चण्डि सादृश्यमस्ति 103
त्वमालिख्य प्रणयकुपितां धातुरागैश्शिलाया
मात्मानं ते चरणपतितं यावदिछामि कर्त्तुं
अस्रैस्तावन्मुहुरुपचितैर्दृष्टिरालुप्यते मे
क्रूरस्तस्मिन्नपि न सहते संगमं नौ कृतान्त: 104
धारासिक्तस्थलसुरभिणस्त्वन्मुखस्यास्य बाले
दूरीभूतं प्रतनुमपि मां पञ्चबाण: क्षिणोति
धर्मान्तेस्मिन् विगणय कथं वासराणि व्रजेयु:
दिक्संसक्तप्रविततघनव्यस्तसूर्यातपानि 105
मामाकाशप्रणिहितभुजं निर्द्दयाश्लेषहेतो:
लब्धायास्ते कथमपि मया स्वप्रसन्दर्शनेषु
पश्यन्तीनां न खलु बहुशो न स्थलीदेवतानां
मुक्तास्थूलास्तरुकिशलयेष्वश्रुलेशा: पतन्ति 106
भित्वा सद्य: किसलयपुटान् देवतारुद्रुमाणां
ये तत्क्षीरस्रुतिसुरभयो दक्षिणेन प्रवृत्ता:
आलिंगन्ते गुणवति मया ते तुषारार्द्रिवाता:
पूर्व्वं स्पृष्टं यदि किल भवेदंगमेभिस्तवेति 107
संक्षिप्येत क्षणमिव कथं दीर्खयामा त्रियामा
सर्वावस्थास्वहरपि कथं मन्दमन्दातपं स्यात्
इत्थं चेतश्चटुलनयने दुर्ल्लभप्रार्थनं मे
गाढोष्णाभि: कृतमशरणं त्वद्वियगव्यथाभि: 108
नन्वात्मानं बहु विगणयन्नात्मना नावलम्बे
तत् कल्याणि त्वमपि नितरां म गम: कातरत्वं
कस्यात्यन्तं सुखमुपगतं दु:खमेकान्ततो वा
नीचैर्ग्गचत्युपरि च दशा चक्रनेमिक्रमेण 109
शापान्ते मे भुजगशयनादुत्थिते शार्ङ्गपाणौ
मासानेतान् गमय चतुरो लोचने मीलयित्वा
पश्चादावां विरहगुणितां तं तमात्माभिलाषं
निर्व्वेक्ष्याव: परिणतशरच्चन्द्रिकासु क्षपासु 110
भूयश्चापि त्वमसि शयने कण्ठलग्ना पुरा मे
निद्रांगत्वा किमपि रुदति सत्वरं विप्रबुद्धा
सान्तर्हासं कथितमसकृत् पृच्छतस्य त्वया मे
दृष्ट: स्वप्ने कितव रमयन् कामपि त्वं मयेति 111
एतस्मान्मां कुशलिनमभिञ्जानदानाद्विदिता
मा कौलीनादसितनयने मय्यविश्वासिनी भू:
स्नेहानाहु: किमपि विरहव्यापदस्ते ह्यभोग्या
दृष्टे वस्तुन्युपचितरसा: प्रेमराशीभवन्ति 112
किञ्चित् सौम्य व्यवसितमिदं बन्धुकृत्यं त्वया मे
प्रत्यादेशान्नखलु भवतो धीरतां तर्क्कयामि
निश्शब्दोहि प्रदिशसि जलं याचितश्चातकेभ्य:
प्रत्युक्तं तु प्रणयिषु सतामीप्सितार्थक्रियैव 113
आश्वासैनां प्रथमविरहादुग्रशोकां सखीं मे
शैलादस्मात् त्रिनयनवृक्षोत्खातकूटान्निवृत्त:
साभिज्ञानप्रहितकुशलै: तद्वचोभिर्ममापि
प्रात: कुन्दप्रसवशिथिलं जीवितं धारयेथा: 114
एतत्कृत्वा प्रियमनुचितप्रार्थनावर्त्तिनो मे
सौहार्द्राद्वा विधुर इति वा मय्यनुक्रोशबुद्ध्या
इष्टान्देशाज्जलद विचर प्रावृषा संभृतश्री
र्मा भूदेवं क्षणमपि च ते विद्युता विप्रयोग: 115
श्रुत्वा वर्त्तां जलदकथितां तांधनेशोपि सद्य:
शापस्यान्तं सदयहृदय: संविधायास्तकोप:
संयोज्यैतो विगलितशुचौ दम्पती हृष्टचित्तौ
भोगानिष्टानविरतसुखं भोजयामास शश्वत् 116
അങ്ങിനെ ആ യക്ഷന്, ആ മേഘത്തില് നിന്നു ഒരു മറുപടിയും പ്രതീക്ഷിക്കാതെ തന്നെ കൃതാര്ത്ഥനായി.
പ്രപഞ്ചത്തില് വിരഹമെന്നതു മനുഷ്യനു മാത്രമല്ല എല്ലാ പ്രാണികള്ക്കും ഉള്ളതാണല്ലോ. നദികളും കുന്നുകളും അരയന്നങ്ങളും മഴയും ഈ കാവ്യത്തില് പ്രണയതിന്റെ പ്രതിരൂപങ്ങളാണു. കാലദേശങ്ങള്ക്കുമപ്പുറത്തു പ്രണയ വിരഹിയായ ഓരോ മനസ്സിന്റെയും വിഹ്വലതകളായി മേഘം ഇന്നും നിലനില്ക്കുന്നു.